ไม่ได้จบแค่ “หมุนตะกอนกลับ”
รักษาต้องครบทั้ง “ตา – หู – คอ – การเดินทรงตัว”

อาการเวียนหัวบ้านหมุนหลายครั้งไม่ได้เกิดจากแค่หินปูนหลุดในหู แต่เกี่ยวข้องกับการทำงานร่วมกันของ

• กระดูกคอ

• การโฟกัสภาพทางสายตา

• ระบบการทรงตัว
  ซึ่งต้องได้รับการประเมินและรักษาอย่างครบถ้วน

เคสตัวอย่าง: หญิงอายุ 60 ปี

ลักษณะการใช้ชีวิต: ทำงานบ้านบ้างประปราย

อาการ:

• ตื่นเช้ามารู้สึกอึน เวียนหัว

• บ้านหมุนจนไม่สามารถลุกจากเตียงได้ แม้แต่ไปเข้าห้องน้ำ

• ครึ่งวันผ่านไปเริ่มคลื่นไส้

• ตอนเย็นพอเดินทางมาคลินิก เดินเซ ไม่กล้านอนราบ

• รู้สึกหนักที่หน้าผาก เหมือนมีอะไรมาทับ

• เคยมีประวัติเวียนหัวและบ้านหมุนมาก่อน

• อาการนี้กลับมาอีกหลังจากเงียบไป 3 เดือน

การตรวจวินิจฉัย

1. แยกต้นตออาการ: สมอง (Central) หรือหูชั้นใน (Peripheral)

ตรวจระบบการเคลื่อนไหวของดวงตา (Oculomotor test):

• Spontaneous nystagmus: ปกติ

• Smooth pursuit: ปกติ

• Gaze-evoked nystagmus: พบความผิดปกติ

ตรวจ Head Impulse และ Head Shaking Test:

• พบอาการตากระตุก (Nystagmus)
  → สงสัยเป็นความผิดปกติของหูชั้นใน (Peripheral vestibular lesion)

Fukuda Stepping Test:

• คนไข้หมุนตัวไปด้านซ้ายเกือบ 90 องศา
  → ยืนยันว่าระบบทรงตัวหูชั้นในผิดปกติจริง

Dix-Hallpike Test ด้านขวา:

• พบอาการ Upbeat torsional nystagmus
  → วินิจฉัยว่าเป็น Right Posterior Canal BPPV (หินปูนหลุดในท่อหูชั้นในด้านหลังขวา)

แนวทางการรักษา

1. Epley Maneuver

เริ่มทำทันที พบว่าคนไข้ยังมึนอยู่ แต่อาการดีขึ้นเล็กน้อย

ตรวจพบเพิ่มเติม

2. กล้ามเนื้อคอ และกระดูกต้นคอ C1–C2

• คนไข้หมุนคอไปซ้ายได้ไม่สุด

• ยิ่งหมุนยิ่งรู้สึกหนักที่หน้าผาก

• คาดว่าเกิดจากกล้ามเนื้อคอเกร็งสะสมจากการเวียนหัวทั้งวัน

• ตรวจพบว่ากระดูกคอระดับ C1–C2 ติดขัด
  → ตำแหน่งนี้มีเส้นประสาทรับความรู้สึกจากกล้ามเนื้อใต้ฐานกะโหลก
  → หากข้อมูลจากคอส่งผิด สมองจะประมวลตำแหน่งศีรษะคลาดเคลื่อน และกระตุ้นให้เกิดอาการเวียนหัว

จึงทำเทคนิค Mobilization with Movement
→ คอหมุนได้ดีขึ้น
→ ความรู้สึกหนักที่หน้าผากลดลง

3. ตรวจการเดินทรงตัว

• ให้เดินต่อเท้า 10 ก้าวในระยะ 3 เมตร

• คนไข้เดินเซ เท้าออกนอกเส้น
  → จำเป็นต้องฝึกการเดินทรงตัวในขั้นถัดไป

4. ตรวจระบบการมองภาพขณะเคลื่อนไหวศีรษะ

Volitional Head Movement:

• ใช้ Metronome จาก 80 BPM จนถึง 100 BPM

• พบว่าคนไข้เริ่มมองภาพไม่ชัดที่ความเร็วนี้
  → ถือว่าผิดปกติ เพราะปกติควรมองชัดได้ถึง 175 BPM

จึงเริ่มฝึก Gaze Stability Exercise
→ เพื่อเพิ่มความมั่นคงของภาพเวลาขยับศีรษะ

สรุปเคสนี้

• เวียนหัวเวลาเปลี่ยนท่า เพราะหินปูนในหูหลุด (BPPV)

• กระดูกคอระดับ C1–C2 ติดขัด ทำให้สมองรับข้อมูลจากคอผิด → ส่งผลต่อการทรงตัว

• การเคลื่อนไหวคอลำบาก → กระทบความสามารถในการทรงตัว

• การควบคุมตาบกพร่อง → ทำให้โฟกัสภาพไม่ชัดขณะเคลื่อนไหว

• ต้องรักษาครบทั้ง “ตา – หู – คอ – การเดิน” ให้ประสานกัน

แนวทางการฟื้นฟูที่ใช้:
การฝึกทรงตัว + ฝึกกล้ามเนื้อตา + แก้กระดูกคอติดขัด → ช่วยลดเวียนหัวและคืนความมั่นคงในการทรงตัวได้อย่างมีประสิทธิภาพ